Προβλήματα συμπεριφοράς – Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς ανησυχούν για συγκεκριμένες συμπεριφορές των παιδιών τους τις οποίες θεωρούν «προβληματικές» ή έστω «παράξενες και περίεργες». Αναρωτιούνται, λοιπόν, αν θα έπρεπε το παιδί να συμπεριφέρεται έτσι, προσπαθούν να εξηγήσουν «γιατί το κάνει αυτό» και κυρίως πώς θα το σταματήσουν. Για να θεωρήσουμε ότι μία συμπεριφορά είναι προβληματική θα πρέπει να έχουμε κάποια πράγματα στο μυαλό μας. Μερικά από αυτά είναι:
Ι. Το τι θεωρείται φυσιολογικό ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού.
* Κάτι που για τη μία ηλικία είναι φυσιολογικό για μία άλλη δεν είναι (μπορεί ένα παιδί να βρέχεται το βράδυ στην ηλικία των τριών ετών αλλά αποτελεί πρόβλημα όταν αυτό συνεχίσει και γίνεται και στην ηλικία των έξι)
* Προσέχω τη χρονολογική και την αναπτυξιακή ηλικία (όλα τα παιδιά δεν είναι αναπτυξιακά εξίσου ώριμα. Έτσι μπορεί ένα παιδί με βάση την ημερομηνία της γέννησής τους να είναι 5 ετών αλλά αναπτυξιακά να βρίσκεται πιο πίσω και να είναι 4)
ΙΙ. Τις περιβαλλοντικές συνθήκες (χώρος, ώρα και συνθήκες που εμφανίζεται) – το τι θεωρείται πρόβλημα για κάποιον δε σημαίνει ότι με τον ίδιο τρόπο το βλέπει και κάποιος άλλος – σημαντικό το επίπεδο ανοχής του καθενός
ΙΙΙ. Τρία βασικά κριτήρια που πρέπει να προσέχουμε για να θεωρήσουμε ότι μία συμπεριφορά είναι προβληματική και θα πρέπει ίσως να παρέμβουμε είναι: η συχνότητα με την οποία εμφανίζεται, η ένταση που έχει και πόσο διαρκεί.
Είναι σημαντικό να θυμάμαι ότι:
-
υπάρχει πάντα ένας λόγος/αιτία για την προβληματική συμπεριφορά
-
όλες οι συμπεριφορές επικοινωνούν ένα μήνυμα
-
μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από τον προφανή. Π.χ. αδυναμία σωστής έκφρασης και διαχείρισης θυμού
-
οι ενήλικοι πρέπει να μάθουν να κατανοούν και να μεταφράζουν τη συμπεριφορά των παιδιών
-
η διαταρακτική συμπεριφορά μπορεί να μειωθεί με υποστήριξη και κατανόηση και όχι με τιμωρία
Μερικές ιδέες για τη μείωση της προβληματικής συμπεριφοράς:
-
- αλλάξτε – δομήστε και οργανώστε το περιβάλλον
-
- ακολουθείστε ρουτίνες - προγραμματίστε
-
- αποφύγετε τις εκπλήξεις – προετοιμάστε το παιδί για οποιεσδήποτε αλλαγές
-
- σχεδιάστε. Προσπαθήστε να προβλέψετε τι μπορεί να χρειαστεί ή να κάνει το παιδί σε διάφορες καταστάσεις.
Είστε σε ένα εστιατόριο και περιμένετε να σας σερβίρουν για πάνω από 30 λεπτά. Η μικρή Άννα (2 ½ ετών) αρχίζει να πετάει χαρτοπετσέτες και να κάνει φασαρία. Αντί να θυμώσετε προτείνετέ της να κάνετε μία βόλτα έτσι ώστε να μπορέσει να ηρεμήσει.
- - προσδιορίστε τι ακριβώς περιμένετε από το παιδί
- - δείξτε ποιες είναι οι συνέπειες των πράξεών του. Προετοιμάστε/ προειδοποιήστε το παιδί για αυτές. Εφαρμόστε τόσο την ενίσχυση όσο και την τιμωρία αμέσως μετά την προβληματική συμπεριφορά και εξηγήστε του γιατί το κάνετε.
- - βάλτε σαφείς και ξεκάθαρους κανόνες – κάνετε ένα πίνακα με κανόνες – χρησιμοποιείστε οπτικά βοηθήματα
- - δεν είναι καλό να χρησιμοποιείται απαγορευτικές εντολές του τύπου «μη» αλλά εντολές του τύπου «κάνε». Δείξτε του τι να κάνει και όχι τι να μην κάνει.
- - xρησιμοποιήστε υποδείξεις του τύπου «όταν…τότε» (π.χ. «όταν τακτοποιήσεις το δωμάτιό σου τότε μπορείς να βγεις έξω να παίξεις»)
- - διδάξτε εναλλακτικούς τρόπους και μορφές συμπεριφοράς (π.χ. πώς να ζητάει κάτι). Θυμηθείτε ότι και εσείς αποτελείται πρότυπο συμπεριφοράς για το παιδί
- - δώστε τη δυνατότητα επιλογών
Μόλις πήρατε το παιδί από το νηπιαγωγείο και δε θέλει να μπει στο αυτοκίνητο. Δοκιμάστε να πείτε «Γιώργο, το αμάξι δε θα ξεκινήσει χωρίς εσένα. Θέλεις να σε βάλω εγώ μέσα ή θα ανέβεις μόνος σου;»
-
- δώστε έμφαση στις θετικές συμπεριφορές - ενισχύστε και επιβραβεύστε – δώστε θετική προσοχή
-
- αγνοήστε κάποιες ανεπιθύμητες συμπεριφορές
-
- δείξτε συνέπεια και σταθερότητα
-
- η συμφωνία μεταξύ των γονέων είναι υψίστης σημασίας.